Serdecznie zapraszamy na kolejny Zdalny Wykład Geomorfologiczny SGP pt. „Bóbr (Castor fiber) jako czynnik zmian morfologicznych w rzekach karpackich”, który wygłoszą dr hab. Elżbieta Gorczyca, prof. UJ (UJ) oraz mgr Joanna Wąs (IGiPZ PAN) w dniu 11 stycznia o godz. 17.00. Link do wykładu.
dr hab. Elżbieta Gorczyca prof. UJ, geografka, geomorfolożka, pracuje w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół problematyki rozwoju rzeźby obszarów górskich, a zwłaszcza roli ekstremalnych zdarzeń opadowych w kształtowaniu rzeźby. Zainteresowania badawcze dotyczą także geomorfologii fluwialnej, w tym oddziaływania bobrów na systemy rzeczne.
mgr Joanna Wąs ukończyła studia geograficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim, badając przemiany geomorfologiczne i proces samoistnej renaturyzacji koryta Łososiny w Beskidzie Wyspowym. Obecnie w ramach Szkoły Doktorskiej Geoplanet w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk realizuje projekt badawczy dotyczący wpływu bobrów na środowisko przyrodnicze i gospodarkę człowieka w Karpatach Zachodnich w Polsce i na Słowacji. Jest pracownikiem Zakładu Badań Geośrodowiska PAN oraz autorem przyrodniczych pomocy edukacyjnych marki Manderka. Poza zagadnieniami związanymi z geomorfologią, bada także wykorzystanie przestrzeni miejskiej przez płazy i gady.
Wykład dr hab. Elżbiety Gorczycy oraz mgr Joanny Wąs nosi tytuł „Bóbr (Castor fiber) jako czynnik zmian morfologicznych w rzekach karpackich”. Ekspansja następująca w wyniku reintrodukcji i naturalnych migracji doprowadziła do zwiększenia roli bobra europejskiego (Castor fiber) w kształtowaniu środowiska przyrodniczego obszarów górskich. Na południu Polski doszło do rekolonizacji po relatywnie długiej nieobecności – ok. 400 lat. Reintrodukcję w dorzeczach karpackich (Sanu i Wisłoki) rozpoczęto w latach 80. XX w. Powrót bobrów odbywa się w warunkach odmiennych od tych, w których funkcjonowały przed wytępieniem. Zwierzęta te zasiedlają obecnie zróżnicowane odcinki rzek karpackich od charakteryzujących się wysoką jakością hydromorfologiczną (stan bliski naturalnemu), po silnie zmienione lub całkowicie uregulowane. Skutki ich działalności w rzekach górskich są wciąż słabo poznane. Jednak dotychczasowe badania wskazują na ich duży potencjał jako czynnika wspierającego odzyskiwanie wielu funkcjonalnych cech środowiska rzecznego. Oddziaływanie bobrów na systemy rzeczne jest największe w odcinkach z tamami i stawami bobrowymi. Bobry wpływają na morfologię koryt rzecznych, regulują przepływ, inicjują lub podtrzymują renturyzację silnie zmienionych koryt. Na odcinkach cieków nie przegrodzonych tamami (np. o dużej szerokości, przepływie i energii uniemożliwiających ich konstrukcję) oddziaływanie bobrów jest mniejsze w porównaniu ze złożonością oddziaływań w obrębie i sąsiedztwie spiętrzeń wody. Ze względu na brak możliwości regulacji poziomu wody na pierwszy plan w działalności rzeźbotwórczej tych zwierząt wysuwa się urozmaicenie linii brzegowej przez ślizgi, nory i tunele. Przez długi okres, częściowo pokrywający się z nieobecnością tego gatunku, rzeki karpackie podlegały intensywnym antropogenicznym przekształceniom (m.in. związanym z ich regulacją). Powrót bobra na te tereny daje nadzieję na odtworzenie części procesów morfologicznych i hydrologicznych, a tym samym przywrócenie funkcjonalności karpackich systemów rzecznych..