W imieniu prof. UJK dr hab. Marii Górskiej-Zabielskiej, serdecznie zapraszamy do wysłuchania wykładu pt. „GEOMORFOLOGIA NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI”, który uświetniał IV Międzynarodowy Tydzień Geomorfologii (1-7. marca 2023). Wykład ten został zarejestrowany w ramach Uniwersytetu Otwartego Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach i można go wysłuchać klikając w link: https://youtu.be/4xLwDg0rrOk

Wykład prezentuje formy terenu, procesy, które doprowadziły do ich powstania oraz osady, które te formy wypełniają, a więc tzw. triadę geomorfologiczną, która jest na wyciągnięcie ręki, tu i teraz. Odwołuje się do codziennych obrazów, znanych odbiorcy m.in. z kuchni, fotela dentystycznego, wizyty na cmentarzu.
Większość wykładu omawia istniejące jeszcze w środowisku przyrodniczym duże głazy narzutowe. Niestety znikają one bezpowrotnie w warsztatach kamieniarskich, by docelowo podnieść walor estetyczny naszego parapetu, posadzki, nagrobka …
A przecież należy im się ochrona, troska z naszej strony, bo świadczą o unikalnej przeszłości regionu, w którym pozostawił je lądolód skandynawski. Dlaczego tak trudno nam to zrozumieć? Odpowiedź tkwi w braku edukacji, uświadomieniu sobie, jakie znaczenie i jaką rolę pełnią one współcześnie.
Celem wykładu jest pilne wypełnienie tej luki dla dobra nas wszystkich, a zwłaszcza młodego pokolenia, które, być może, spotka głaz narzutowy jedynie w podręczniku.
Głazy bywają piękne, duże, o ciekawej strukturze. Mają dla nas znaczenie sentymentalne, bo pochodzą z czasów budowy naszych domów (np. liczne głazy ustawione w reprezentacyjnych lokalizacjach prywatnych posesji). Głazy narzutowe pełnią też ważną funkcję graniczną (np. Czarci Kamień w Kamiennej Woli, na pn. granicy województwa świętokrzyskiego i łódzkiego). Stawiamy głazy w ważnych miejscach w centrum wsi i miast, przymocowujemy do nich tablice upamiętniające ważne postacie albo ważne wydarzenia z historii Polski (bardzo liczne tablice w Polsce, upamiętniające 100-lecie odzyskania przez nią niepodległości). Owiane są legendą. Pełnią wtedy funkcje kulturotwórczą (np. Kamienny Dom – największy głaz narzutowy Pałuk), informacyjną, drogowskazową. Nie możemy zapominać, że ci niemi świadkowie epoki glacjalnej mają też znaczenie naukowe, poznawcze, edukacyjne (lekcje geografii w terenie, w ciągu jednej godziny lekcyjnej, bez kosztów), rekreacyjne (jako cel wycieczek krajoznawczych) i, co bardzo ważne, wychowawczo-prośrodowiskowe.
Warto przyjrzeć się im z bliska, zapisać w kadrze piękny rysunek minerałów skałotwórczych, unikalną strukturę, ich atrakcyjne położenie. Warto sięgnąć pamięcią, albo zapytać naszych zacnych seniorów, czy pamiętają, jak znalazł się on w obecnej pozycji. Czy towarzyszy głazowi narzutowemu legenda, podanie? Te bardzo ważne z punktu widzenia nauki obiekty przyrody nieożywionej warto (po-)znać, bo świadczą o bogatym, i unikalnym, dziedzictwie geologicznym naszego regionu. Napawają nas dumą, że takie „perełki” mamy tu, pod nosem, w naszej gminie.
Ale czy rzeczywiście je znamy? Czy mamy świadomość ich obecności? Czy wiemy, o czym świadczą? Jaką pełnią rolę? Czy wiążemy z nimi naszą przyszłość? Że mogą wspierać zrównoważony rozwój naszej gminy?
Na te, i inne, pytania, szukajcie odpowiedzi wysłuchując wykładu pt. „Geomorfologia na wyciągnięcie ręki”.