Mamy przyjemność i zaszczyt zaprosić Państwa do udziału w dniu 14 lutego o godzinie 17.00 w kolejnym Zdalnym Wykładzie Geomorfologicznym SGP. Wykład nosi tytuł „Współczesny rozwój stoków tatrzańskich w warunkach globalnych zmian klimatu” i będzie wygłoszony przez prof. Zofię Rączkowską.
Zofia Rączkowska – geomorfolog, profesor w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Od początku pracy naukowej jej zainteresowania badawcze skupiały się na zagadnieniach dotyczących współczesnej ewolucji rzeźby gór. Obejmowały one badania dynamiki współczesnych procesów morfogenetycznych w obszarach górskich i wyżynnych, współczesnej rzeźby i procesów peryglacjalnych w górach wysokich, współczesnej transformacji stoków gruzowych w Tatrach, związków rzeźby i roślinności w górach wysokich, Jej głównym obszarem badawczym były Tatry, ale badania prowadziła także w Karpatach Południowych, Alpach Włoskich i Francuskich, Górach Skandynawskich, Pirenejach, Cairngorms, Górach Khangai w Mongolii, Górach Hengduan w Chinach, a także w Himalajach i na Wyżynie Meghalaya w Indiach. Jest autorką lub współautorką ponad 100 publikacji z zakresu geomorfologii, w tym syntez, również w postaci map.
Streszczenie wykładu: Stoki tatrzańskie wskutek działania procesów morfogenetycznych, podlegają ciągłym przemianom. Podstawą rozpoznania morfodynamiki stoków tatrzańskich są prowadzone od dziesięcioleci badania procesów morfogenetycznych, w tym badania ilościowe z zastosowaniem nowych metod i technik. Wyniki tych badań dostarczyły danych o przebiegu i tempie działania procesów oraz o zróżnicowaniu przestrzennym i zmienności czasowej ich aktywności. Zasadniczo dynamika większości procesów stokowych jest niewielka, a zmiany rzeźby stoków wskutek ich działania są bardzo powolne, ale zachodzą stale. Największą rolę w przekształcaniu rzeźby stoków odgrywają spływy gruzowe, obrywy i lawiny, gdyż wynikiem ich działania są znaczące zmiany rzeźby stoków. Jedno zdarzenie przemieszcza duże ilości materiału zwietrzelinowego, często w całym systemie stokowym, a efektem tych procesów są nowe formy rzeźby lub znaczne przekształcenia istniejących form. Zmiany rzeźby stoków wywołane przez te procesy są duże, ale lokalne, najczęściej o charakterze linijnym.
Dynamika zmian rzeźby stoków jest zależna od zmian klimatu. Zachodzące zmiany klimatu, wyrażone wzrostem temperatury, częstości opadów ekstremalnych i częstym występowaniem huraganów wpływają na aktywność procesów morfogenetycznych, a tym samym na zmianę tendencji przemian rzeźby stoków. Stwierdzono wzrost aktywności spływów gruzowych, ograniczenie zasięgu i geomorfologicznych skutków lawin śnieżnych. Występowanie wiatrowałów powoduje duże zmiany rzeźby stoków i zmienia warunki dla działania procesów morfogenetycznych. Może to skutkować zmianą, dotychczas widocznej we współczesnej ewolucji rzeźby stoków tendencji do stabilizacji po małej epoce lodowej, kiedy ze względu na warunki klimatyczne większa była intensywność procesów i działalność człowieka prowadząca do degradacji zwartej pokrywy roślinnej na stokach.